Wycena samochodów sporządzana jest na podstawie jazdy próbnej z użyciem powszechnie uznawanych systemów komputerowych typu Eurotax oraz dokładnych oględzin przez wykwalifikowanego specjalistę. Podczas całego procesu wzięte pod uwagę zostają indywidualne cechy pojazdu, jego stan, model oraz obecna sytuacja rynkowa. Istotna jest również przeszłość wypadkowa samochodu oraz uszkodzenia, awarie czy inne mankamenty. Znaczenie może mieć nawet kolor lakieru, liczba poprzednich właścicieli, poczynione inwestycje dotyczące pojazdu oraz wyposażenie wewnętrzne auta.
W przypadku ubiegania się o odszkodowanie przez właściciela uszkodzonego samochodu, obowiązkowe jest sporządzenie odpowiedniej opinii technicznej i wyceny auta, które brało udział w zdarzeniu drogowym. Na tej podstawie można stworzyć kosztorys naprawy pojazdu w specjalnych, przeznaczonych do tego celu, programach komputerowych. Zajmują się tym wykwalifikowani pracownicy, których obowiązkiem jest poprawne analizowanie rozpatrywanego przypadku. Rzeczoznawca samochodowy ma za zadanie określić stopień eksploatacji pojazdu, przyczyny uszkodzenia oraz aktualny stan techniczny, na podstawie którego wybierany jest zakres niezbędnych napraw i sporządzany przewidywany kosztorys.
Wycenie auta podlegać mogą również samochody zabytkowe, unikatowe, historyczne lub kolekcjonerskie. Do specjalisty należy wówczas zdobycie informacji na temat przeszłości danego egzemplarza. Aby pojazd mógł zostać zakwalifikowany jako zabytkowy, konieczne jest spełnienie kilku spośród wielu warunków: co najmniej 25 lat od daty wyprodukowania, a jego produkcja została wstrzymana minimum 15 lat temu; 75 procent zachowanych oryginalnych części; unikalne rozwiązania zastosowane w konstrukcji pojazdu; związek z ważnymi wydarzeniami historycznymi, który musi zostać odpowiednio udokumentowany. W przypadku, gdy samochód był używany przez osobę powszechnie cenioną lub jest świadectwem postępu w dziedzinie motoryzacji, również istnieje szansa na uznanie danego egzemplarza jako zabytkowego. Kolejnym krokiem jest wykonanie ,,białej karty” oraz wpisanie na odpowiednią listę ewidencyjną.
W przypadku pojazdów kolekcjonerskich, warunki są nieco inne. Od daty produkcji danego egzemplarza musi upłynąć minimum 30 lat, samochód powinien również mieć wkład w rozwój ludzkości oraz posiadać oryginalne części. Bardzo ważne jest również, by produkcja konkretnego modelu była wstrzymana od wystarczająco długiego czasu.
Wycena samochodów jest szczególnie istotna podczas wszelkich transakcji oraz sporów związanych z uzyskaniem odszkodowania. W przypadku sprzedaży, posiadanie opinii rzeczoznawcy sprawia, że oferowana cena jest bardziej wiarygodna. Jeśli jednak chodzi o kontakty z zakładami ubezpieczeniowymi, dokument ten może uchronić właściciela od poniesienia znacznych strat spowodowanych kasacją lub konieczną naprawą przewyższającą koszty wypłaconego zadośćuczynienia. Wycena auta pozwala określić jego dokładną wartość poprzez stwierdzenie, czy użyte w nim części pochodziły z rynku pierwotnego, czy wtórnego, co może mieć ogromny wpływ na ostateczną kwotę odszkodowania.
Wycena samochodów jest konieczna, gdy dochodzi do wypadku lub innego zdarzenia drogowego. Rzeczoznawca jest w stanie określić szkody i straty powstałe w wyniku kolizji oraz oszacować je pod względem finansowym. Jego opinia często wpływa na dopuszczenie danego pojazdu do ruchu drogowego lub jego zdyskwalifikowanie. Opinia specjalisty może być pomocna również podczas kupna pojazdu, ponieważ jest on w stanie określić, czy konkretny egzemplarz posiada przeszłość wypadkową. Sprzedający często zaniżają kwotę widoczną w ogłoszeniu w celu przyciągnięcia większej ilości potencjalnych klientów. Osoba zajmująca się wyceną samochodów jest jednak w stanie stwierdzić, czy dany pojazd brał udział w zdarzeniu drogowym na podstawie samych powłok lakierniczych. Odbywa się to z użyciem specjalnych, elektronicznych mierników grubości, wykrywających ewentualne szpachlowanie. Wycena auta pozwala zatem na uniknięcie sytuacji, w której klient zostanie oszukany przez sprzedawcę, twierdzącego, że stłuczki nigdy nie było.
Biura rzeczoznawców oferują również wycenę samochodów do urzędu skarbowego. Służy to wyliczeniu wysokości podatku akcyzowego lub pobieranego od czynności cywilno-prawnych. W przypadku, gdy pojazd został kupiony za cenę o wiele niższą, niż szacowana przez biegłego, budzi to podejrzenie zatajenia części kwoty w celu uniknięcia opodatkowania transakcji. Wycena auta znajduje swoje zastosowanie również podczas kupna samochodu za granicą. Pomaga określić wysokość akcyzy należnej Urzędowi Celnemu w ciągu 14 dni od daty przekroczenia granicy kraju. Z usług rzeczoznawcy samochodowego korzystają również banki. Wycena auta może być jednak sporządzona także na potrzeby indywidualnych klientów planujących sprzedać pojazd lub ubiegać się o stosowne odszkodowanie.
W zakresie usług świadczonych przez biegłych znajduje się nie tylko wycena samochodów, ale również motocykli, przyczep, quadów, motorowerów i innych pojazdów. Rzeczoznawca może również przeprowadzić ekspertyzę maszyn i urządzeń, niezbędną do przeprowadzenia postępowań sądowych lub na własne potrzeby indywidualnych klientów. Aby tego dokonać, specjalista musi charakteryzować się nie tylko rozległą wiedzą w zakresie motoryzacji i wyceny auta, ale również orientować się w temacie opiniowanego sprzętu.
Wycena samochodów jest obecnie stosowana w bardzo wielu przypadkach. Stanowi ona bazę do podejmowania ważnych decyzji przez różne organy. W skład wyceny samochodów wchodzi szereg czynności, których celem jest określenie kwoty, za jaką dany pojazd może zostać sprzedany w określonym czasie i w obrębie konkretnego rynku. Bardzo często wycena samochodów jest również związana z wyliczeniem, ile będzie kosztować wykonanie wszystkich niezbędnych napraw dotyczących uszkodzonego auta.
Aktualnie wykonanie kompletnej wyceny samochodów jest wymagane podczas większości operacji prawnych dotyczących motoryzacji. Taki proces ma związek zarówno z wypłatą środków z odszkodowania, jak i opiniowaniem odnośnie planowanych inwestycji, takich jak kupno nowego auta. Wycena samochodów jest zwykle przeprowadzana przez wysoko wykwalifikowanych i wykształconych rzeczoznawców. Posiadają oni odpowiednio szerokie uprawnienia, umożliwiające legalne redagowanie operatów szacunkowych.
Przeprowadzenie wyceny samochodów poprzez określenie dokładnej wartości danego pojazdu jest stosowane w różnych celach. W większości przypadków ma ono związek ze szkodami spowodowanymi w wyniku wypadków drogowych. Wówczas auto biorące w nim udział musi zostać odpowiednio zbadane przez rzeczoznawcę. Jego ekspertyza ma na celu zauważenie wszystkich wyrządzonych szkód i wykonanie odpowiedniej, kompletnej dokumentacji. Podczas całej ekspertyzy, ważne jest również zobrazowanie zauważonych uszkodzeń poprzez wykonanie określonej ilości fotografii. Wpływa to na prawidłowe rozpoznanie i zinterpretowanie danej sprawy przez firmę ubezpieczeniową, do której należy wypłata należnych środków. Zdjęcia podlegają jednak ściśle określonym zasadom, ponieważ muszą zostać wykonane w sposób jasny i czytelny, przedstawiając jednocześnie tablice rejestracyjne i wszystkie widoczne uszkodzenia. Zgodnie z przyjętymi normami, stworzone fotografie powinny posiadać również minimalną dopuszczalną rozdzielczość i wymiary. Wskazane jest także dołączenie komentarzy autora zdjęć i licznych opisów, przyczyniających się do łatwiejszego i prawidłowego rozpoznania sprawy, bez dostępu do wykonanych fotografii.
Podczas przeprowadzania wyceny aut, w celu uzyskania odszkodowania, ważne jest dokonanie dokładnych oględzin całej konstrukcji pojazdu, jego elementów wewnętrznych oraz zewnętrznych. Powoduje to fakt, że wiele uszkodzeń może być ukrytych i niewidocznych na pierwszy rzut oka. Istnieje również możliwość, że niektóre z nich powstały też w środku auta. Taka sytuacja ma związek z gwałtownym ruchem przedmiotów oraz pasażerów w czasie zderzenia. Wykwalifikowany rzeczoznawca samochodowy powinien również być w stanie stwierdzić, które z zauważonych uszkodzeń powstały podczas omawianego zdarzenia, a które istniały już wcześniej.
Wycena samochodów nie jest jednak związana tylko i wyłącznie z działalnością firm ubezpieczeniowych. Istnieje znacznie więcej zastosowań czynności tego typu. Ekspertyza rzeczoznawcy może być wykorzystywana również podczas doradztwa odnośnie wyboru właściwego modelu auta, spełniającego wszystkie wymagania klienta i odpowiadającego jego potrzebom. W takiej sytuacji specjalista ma za zadanie przedstawić wszystkie propozycje odnośnie takiego pojazdu. W niektórych przypadkach zleceniodawca decyduje się jednak na kupno samochodu używanego. Wówczas ekspertyza rzeczoznawcy może być przydatna, ponieważ pozwala na zmniejszenie ryzyka oszustwa ze strony sprzedawcy. Bowiem specjalista posiada umiejętności, za pomocą których jest w stanie zauważyć prawie niewidoczne uszkodzenia i cechy świadczące o tym, że konkretny pojazd brał udział w wypadku. Osoba niezainteresowana motoryzacją i rozpoznawaniem znaków powstałych w wyniku zdarzenia drogowego, w wielu przypadkach nie potrafi zauważyć wszystkich tych uszkodzeń. Rzeczoznawca samochodowy jest również w stanie określić przeszłość wypadkową pojazdu na podstawie jego powłok lakierniczych, mierzonych z użyciem skomplikowanych systemów.
Wycena samochodów może zostać przeprowadzona również pod kątem sprzedaży konkretnego auta. Wówczas rzeczoznawca musi uwzględnić wszystkie jego cechy, wraz z przebiegiem i stopniem eksploatacji. Bowiem wartość pojazdu zależy w dużym stopniu od takich czynników, jak jego stan oraz kompletność oryginalnych części. W takich przypadkach, zadaniem rzeczoznawcy jest określenie wszystkich tych cech i wyliczenie najodpowiedniejszej kwoty, jaką można uzyskać w wyniku sprzedaży danego auta w konkretnych okolicznościach. Najczęściej taka wycena samochodów następuje w sytuacji, gdy konieczne jest określenie wartości bardziej złożonego obiektu, w którego skład wchodzą również pojazdy. Przykładem takich spraw jest wycena samochodów należących do dużych przedsiębiorstw, zajmujących się transportem towarów lub osób.
Wycena samochodów często dotyczy również obiektów rolniczych, takich jak rożnego rodzaju traktory bądź inne urządzenia, używane podczas uprawy roślin lub hodowli zwierząt. W takich przypadkach rzeczoznawca musi orientować się nie tylko w sytuacji rynkowej i motoryzacji, lecz także w mechanizmach funkcjonowania maszyn rolniczych. W zakres obowiązków specjalisty wchodzi również wycena różnych urządzeń niezwiązanych z rolnictwem, lecz posiadających przeznaczenie przemysłowe. Wówczas rzeczoznawca samochodowy powinien orientować się również w ich działaniu, co sprawia, że osoba wykonująca ten zawód musi posiadać bardzo szeroką wiedzę w wielu aspektach.